Τύποι Οικοτόπων - Εικονικό Μουσείο Βιοποικιλότητας της Κύπρου

Main menu

Τύποι Οικοτόπων

Η Κύπρος είναι ένα νησί που χαρακτηρίζεται από την ποικιλία των τοπίων του, ως αποτέλεσμα των εναλλαγών στο κλίμα, της ποικιλότητας στη γεωλογία, καθώς και της παρουσίας και της αλληλεπίδρασης του ανθρώπου με τη φύση από το 8200 π.Χ. Η σημερινή Κύπρος διατηρεί εκτεταμένα δάση που καλύπτουν το 17% του νησιού και κατανέμονται κυρίως στις οροσειρές του Τροόδους και του Πενταδακτύλου. Οι χαμηλότεροι λόφοι καλύπτονται από θαμνώνες διαφόρων τύπων που εναλλάσσονται με καλλιέργειες και κατά τόπους με οικισμούς. Οι πεδινές περιοχές, με κύρια την εκτεταμένη πεδιάδα της Μεσαορίας, και η παράκτια ζώνη καλύπτονται από καλλιέργειες (περίπου 45% του νησιού) και οικισμούς, αλλά τοπικά διατηρούνται μεγαλύτερες ή μικρότερες εκτάσεις φυσικής ή ημι-φυσικής βλάστησης.

Όλοι οι τύποι βλάστησης, φυσικής ή όχι, συμπεριλαμβανομένων και των καλλιεργειών (ιδιαίτερα των παραδοσιακών), αποτελούν σημαντικά ενδιαιτήματα για τα σπάνια είδη φυτών.

Τα θερμόφιλα πευκοδάση της τραχείας πεύκης (Pinus brutia) αποτελούν τα πλέον εκτεταμένα δάση, που εξαπλώνονται από το επίπεδο της θάλασσας μέχρι και τα 1400 m, καλύπτοντας μεγάλο μέρος των οροσειρών του Τρόοδους και του Πενταδακτύλου και μέρος της Χερσονήσου του Ακάμα. Δάση κυπαρισσιών (Cupressus sempervirens) εμφανίζονται μόνο στον Πενταδάκτυλο. Η ημι-φυλλοβόλος βελανιδιά Quercus infectoria subsp. veneris σχματίζει μεμονωμένες συστάδες στο δυτικό κυρίως μέρος του νησιού. Τα δάση μαύρης πεύκης Pinus nigra subsp. pallasiana και του ενδημικού κέδρου Cedrus brevifolia, καθώς και οι συστάδες ορεινών ειδών αρκεύθου (Juniperus foetidissima, Juniperus oxycedrus, Juniperus excelsa) εμφανίζονται στα υψηλά υψόμετρα της οροσειράς του Τροόδους. Η χρυσόφυλλη δρυς (Quercus alnifolia) εμφανίζεται, είτε στον υπόροφο των κωνοφόρων, είτε σε αμιγείς συστάδες, κυρίως σε υψόμετρα μεγαλύτερα των 700 m, σε όλη την οροσειρά του Τροόδους.

Στη θερμο-Μεσογειακή και την ημίξηρη ζώνη επικρατούν διάφοροι τύποι θαμνώνων, με πιο σπάνιους τους θαμνώνες με ελιά Olea europaea και χαρουπιά Ceratonia siliqua, καθώς επίσης τους ψηλούς θαμνώνες με περνιά Quercus coccifera subsp. calliprinos. Πιο συχνά εμφανίζεται η χαμηλή βλάστηση με τους αγκαθωτούς θαμνώνες των φρυγάνων. Στην παράκτια ζώνη είναι χαρακτηριστική η παρουσία των παράκτιων αόρατων Juniperus phoenicea matorral.

Λιβάδια διαφόρων τύπων σχηματίζονται σε ανοιχτές θέσεις, ανάμεσα στους θαμνώνες και σε ανοίγματα δασών ή σε παρυφές καλλιεργειών και δρόμων και σε εγκαταλειμμένες καλλιέργειες. Στην κατηγορία των υγρών λιβαδιών εντάσσονται οι μοναδικοί αλκαλικοί τυρφώνες που σχηματίζονται σε δύο μόνο γειτονικές θέσεις του Τροόδους, σε υψόμετρο περίπου 1600 - 1650 m.

Οι αμμώδεις ακτές είναι ως επί το πλείστον στενές, με αμμόφιλες κοινότητες σε χαμηλές πρωτογενείς ή κινούμενες θίνες. Εκτεταμένα αμμοθινικά συστήματα που περιλαμβάνουν και σταθεροποιημένες αμμοθίνες με θάμνους, με αμμόφιλα λιβάδια, ακόμα και υγρές κοιλότητες με υδρόφιλα είδη, αναπτύσσονται σε λίγες θέσεις, όπως για παράδειγμα στον Απόστολο Ανδρέα, στην Καρπασία και στον Ακάμα. Επίσης, εκτεταμένα είναι τα αμμοθινικά συστήματα που συνδέονται με παράκτιους υγρότοπους όπως στην Αμμόχωστο, στην Αγία Ειρήνη και στις αλμυρές λίμνες του Ακρωτηρίου και της Λάρνακας.

Μια ασυνεχής και μάλλον στενή λωρίδα από παραποτάμια βλάστηση αναπτύσσεται κατά μήκος των ρυακιών που διασχίζουν το νησί, συχνά διά μέσω καλλιεργούμενης γης. Μόνιμες υδατοσυλλογές είναι μόνο τα τεχνητά φράγματα και οι υδατοδεξαμενές, που φιλοξενούν σημαντική υγρόφιλη βλάστηση.

Οι βραχώδεις οικότοποι φιλοξενούν χασμοφυτικές κοινωνίες που αναπτύσσονται σε ασβαστολιθικό υπόστρωμα (Ακάμας, Πενταδάκτυλος), πυριτικούς βράχους (Τρόοδος) και υγρούς βράχους. Ενδημικές σερπεντινόφιλες χασμοφυτικές κοινότητες αναπτύσσονται σε διάφορες περιοχές, κυρίως στο Τρόοδος, Ακάμας, και Δάσος Λεμεσού).

Η μεγάλη ποικιλότητα που εμφανίζεται στο νησί σε τοπία και τύπους οικοτόπων, αντικατοπτρίζεται στον αριθμό των διαφορετικών τύπων οικοτόπων της Κύπρου που έχουν περιληφθεί στο Παράρτημα Ι της Ευρωπαϊκής Οδηγίας των Οικοτόπων (92/43/EΟΚ). Συγκεκριμένα αναφέρεται ότι στην Κύπρο έχουν καταγραφεί 52 διαφορετικοί τύποι οικοτόπων του Παραρτήματος Ι της Οδηγίας των Οικοτόπων (92/43/EOK), από τους οποίους οι πέντε εμφανίζονται αποκλειστικά στο νησί.